Kẻ lười biếng

¹ Kẻ lười biếng giống như hòn đá dính phân,

ai ai cũng chê cười khinh bỉ.

² Kẻ lười biếng ví tựa đống phân,

ai đụng vào là phủi tay lập tức.

 

Những đứa con hư

³ Nhục nhã thay người cha sinh phải đứa con trai mất dạy,

nhưng quả là thiệt thòi nếu sinh ra con gái.

⁴ Gái khôn sẽ được chồng làm gia nghiệp,

gái trơ trẽn là nỗi buồn cho người sinh ra nó.

⁵ Gái táo tợn làm xấu hổ cả cha lẫn chồng,

nó sẽ bị cả hai khinh miệt.

⁶ Bảo ban không đúng lúc tựa như hoà nhạc giữa đám tang,

nhưng roi vọt và lời răn đe là khôn ngoan mọi lúc.

 

Khôn ngoan và ngu dại

⁹ Dạy đứa ngu ví như gắn lại những mảnh sành,

như đánh thức kẻ đang ngủ mê mệt.

¹⁰ Nói chuyện với đứa ngu ví như nói chuyện với đứa đang ngủ gật,

mình vừa nói xong, nó đã hỏi: "Cái gì thế?"

¹¹ Hãy khóc thương kẻ ly trần, vì nó đã mất ánh sáng;

hãy khóc thương đứa ngu đần, vì nó đã mất trí khôn.

Khóc người chết thì khóc ít thôi, vì nó đã được yên nghỉ;

còn đứa ngu đần, tuy sống mà tệ hơn là chết.

¹² Khóc than người chết chỉ có bảy ngày,

còn đứa ngu đần và đứa vô đạo,

thì phải khóc than chúng bao lâu chúng còn sống.

¹³ Ðừng nói nhiều với người khờ dại,

chớ đồng hành với đứa ngu si.

Hãy đề phòng nó để con khỏi buồn phiền,

và khỏi ra ô uế vì đụng chạm đến nó.

Hãy tránh xa nó, con sẽ được yên ổn,

và khỏi chán nản vì sự ngu đần của nó.

¹⁴ Có chi mà nặng hơn chì, tên nó là gì nếu chẳng là "ngu"?

¹⁵ Vác cát, muối hay khối sắt, còn dễ hơn chịu đựng một đứa ngu.

¹⁶ Như cột kèo chắc chắn trong toà nhà,

dù động đất cũng chẳng lung lay;

một tâm hồn cương quyết theo kế hoạch đã định,

gặp thời vận hạn cũng không nao núng.

¹⁷ Một tâm hồn xác tín vào những suy nghĩ khôn ngoan

khác nào bức tranh khảm trên tường bóng.

¹⁸ Như những viên đá nhỏ trên bờ tường,

khi gió thổi đến, không thể nằm yên,

một tâm hồn hèn nhát chiều theo những suy nghĩ dại dột,

gặp nỗi lo sợ nào cũng không đứng vững.

 

Tình bạn

¹⁹ Chạm vào mắt làm tuôn rơi nước mắt,

chạm vào lòng khiến lộ ra nỗi lòng.

²⁰ Liệng đá vào bầy chim làm chim bay tán loạn,

mắng nhiếc bạn bè khiến tình bạn tiêu tan.

²¹ Nếu con lỡ rút gươm đe bạn,

đừng thất vọng: vẫn có

thể hàn gắn.

²² Nếu con lỡ nặng lời với bạn, đừng lo sợ: con có thể giải hoà.

Nhưng lăng nhục, kiêu căng, tiết lộ bí mật và trò bội phản

làm bạn hữu nào cũng phải trốn xa.

²³ Hãy giữ chữ tín với người bạn lâm cảnh cơ hàn,

để khi nó thịnh vượng, con cũng được no thoả.

Hãy ở lại với nó trong cơn quẫn bách,

để khi nó hưởng gia tài, con cũng được hưởng chung.

²⁴ Khói và hơi nóng cho biết có lửa trong lò,

lời lăng nhục mở đường cho máu đổ.

²⁵ Che chở một người bạn, tôi không chút hổ ngươi,

chẳng việc gì mà phải lánh mặt.

²⁶ Và nếu hắn có gây hoạ cho tôi,

thì ai biết chuyện cũng đều coi chừng hắn.

 

Cảnh giác

²⁷ Miệng tôi, ai sẽ đặt người canh giữ,

và môi tôi, ai sẽ lấy thận trọng mà niêm phong,

để nhờ đó tôi không vấp ngã

và lưỡi tôi không làm tôi vong mạng?