¹ Quả vậy, bị mang tiếng thì thật là nhục nhã và ô danh,

cũng như mắc tội hay nói lời hai ý.

² Ðừng dương dương tự đắc khi con quyết định điều gì,

kẻo con bị nát thân như bò tót.

³ Kẻo lá cành của con, con ngốn sạch,

hoa trái của con, con phá hết,

và con sẽ chỉ còn như một khúc củi khô.

⁴ Một con người xấu xa làm băng hoại chính mình,

tự biến thành trò cười cho kẻ thù nghịch.

 

Tình bạn

⁵ Ăn nói dịu dàng thì tăng thêm bạn hữu,

phát biểu dễ thương thì tăng thêm lời thân ái.

⁶ Ước chi có nhiều người sống hoà nhã với con;

nhưng cố vấn cho con, thì trong muôn ngàn chỉ nên chọn một.

⁷ Nếu con muốn làm bạn với ai thì hãy thử người ấy trước,

nhưng đừng vội tin tưởng ngay.

⁸ Vì có kẻ chỉ là bạn nhất thời,

ngày con gặp nạn, nó chẳng còn là bạn nữa.

⁹ Có người là bạn lại trở nên thù,

và tiết lộ chuyện cãi nhau, khiến con phải xấu hổ.

¹⁰ Có người là bạn khi đồng hành với con,

nhưng ngày con gặp nạn, nó chẳng còn là bạn nữa.

¹¹ Khi con gặp may, thì nó chẳng khác nào chính con:

gia nhân con, nó tự do sai bảo.

¹² Nhưng lúc con sa cơ, nó liền chống lại và lánh mặt con luôn.

¹³ Với quân thù, con hãy tránh xa,

còn với bè bạn, con phải coi chừng.

¹⁴ Người bạn trung thành là một nơi nương tựa vững chắc,

ai gặp được người bạn như thế, là gặp được kho tàng.

¹⁵ Không gì đổi lấy được một người bạn trung thành,

và giá trị của người bạn ấy, không cân nào lường được.

¹⁶ Người bạn trung thành là phương thuốc xoa dịu cuộc đời,

những ai kính sợ Ðức Chúa sẽ gặp được người như vậy.

¹⁷ Người kính sợ Ðức Chúa thì điều khiển được tình bạn của mình

vì bản thân mình thế nào, thì cận thân mình cũng thế.

 

Học tập khôn ngoan

¹⁸ Con ơi, từ thiếu thời, hãy hấp thụ giáo huấn,

thì tới khi tóc bạc, con sẽ được khôn ngoan.

¹⁹ Như người cày và kẻ gieo, con hãy vun trồng khôn ngoan,

và đợi chờ hoa thơm trái tốt của đức ấy;

vì con phải khó nhọc vun trồng một thời gian thôi,

rồi chẳng bao lâu sẽ được ăn hoa trái.

²⁰ Giáo huấn quả thật là gay go đối với những kẻ vô học,

và kẻ vô tâm vô trí thì không kiên trì trong việc thụ giáo.

²¹ Giáo huấn, như đá tảng thử sức, đè nặng trên người ấy,

rồi chẳng mấy chốc nó sẽ vứt bỏ đi.

²² Quả thật, khôn ngoan xứng với tên mình:

không phải nhiều người biết rõ đâu!

²³ Con ơi, hãy lắng nghe và đón nhận điều ta dạy bảo,

và đừng vứt bỏ ý kiến của ta.

²⁴ Hãy đưa chân cho khôn ngoan xích lại,

và cúi đầu cho khôn ngoan đặt dây cương.

²⁵ Hãy ghé vai mang lấy,

và đừng bất mãn vì bị khôn ngoan ràng buộc.

²⁶ Với tất cả tâm tình, hãy trau dồi khôn ngoan,

và đường lối của khôn ngoan, hãy gắng công tuân giữ.

²⁷ Cứ theo dõi và kiếm tìm,

thì khôn ngoan sẽ tỏ mình ra cho con biết,

và một khi đã nắm được rồi, con chớ buông ra.

²⁸ Vì cuối cùng, khôn ngoan sẽ cho con được nghỉ ngơi yên hàn,

và sẽ trở thành niềm hoan lạc của con.

²⁹ Xiềng xích của khôn ngoan sẽ là nơi nương tựa vững chắc,

và dây cương của khôn ngoan

sẽ như trang phục huy hoàng của con.

³⁰ Ách của khôn ngoan là đồ trang sức bằng vàng,

và dây buộc của khôn ngoan là dải điều quý giá.

³¹ Con sẽ mặc lấy khôn ngoan như áo choàng rực rỡ,

đội lên đầu như triều thiên biểu lộ niềm vui.

³² Con ơi, nếu muốn, con sẽ là người có học,

nếu để tâm, con sẽ thành người khôn khéo.

³³ Nếu thích nghe, con sẽ học được nhiều,

nếu biết lắng tai để ý, con sẽ trở nên khôn.

³⁴ Hãy có mặt khi các bậc lão thành hội họp,

thấy vị nào khôn ngoan, hãy hết lòng gắn bó.

³⁵ Mọi lời lẽ về Thiên Chúa, con hãy thích nghe,

những châm ngôn ý nhị, con đừng bỏ uổng.

³⁶ Thấy người học thức uyên thâm, con hãy năng lui tới,

chân đi mòn ngưỡng cửa nhà họ.

³⁷ Hãy suy gẫm các mệnh lệnh Ðức Chúa đã truyền,

các điều răn của Người, hãy luôn luôn để ý.

Chính Người làm cho tâm hồn con kiên vững,

và cho con được khôn ngoan như lòng sở nguyện.