Alexanđro Balas

Yônatan làm Thượng tế

¹ Năm 160, Alêxanđrô Êpiphanê con của Antiôkhô đổ bộ chiếm Ptôlêmai. Người ta tiếp đón ông và ông đã lên làm vua ở đó. ² Nghe tin, vua Ðêmêtrius thu thập binh lực rất nhiều và xuất chinh nghinh chiến với ông. ³ Ðêmêtrius sai đem thư cho Yônatan với những lời ôn hòa hứa sẽ nâng cao chức vị, ⁴ vì ông nói: "Ta phải mau kết hòa với chúng trước khi Yônatan kết hòa với Alêxanđrô chống lại ta, ⁵ vì hắn sẽ nhớ lại tất cả những sự dữ ta đã gieo rắc cho chính mình hắn cùng anh em và dân tộc hắn". ⁶ Và ông đã ban phép cho Yônatan chiêu binh, chế tạo vũ khí, và làm đồng minh của ông; ông truyền phải trao trả cho Yônatan những con tin cầm giữ trong Thượng đồn.

⁷ Yônatan liền tới Yêrusalem và đọc thư trước mặt toàn dân cũng như trước những người ở trong Thượng đồn. ⁸ Những người này thất kinh khi nghe tin là vua đã ban phép cho ông được chiêu binh. ⁹ Quân ở Thượng đồn đã trao trả con tin cho Yônatan, và ông đã cho chúng về với cha mẹ. ¹⁰ Yônatan đã về ở Yêrusalem và khởi công tái thiết và tu bổ thành. ¹¹ Ông truyền cho những người đốc xuất công việc lo xây tường và vòng đai quanh núi Sion bằng đá đẽo để bố phòng, và họ đã làm như thế. ¹² Những người dị chủng trấn đóng các đồn lũy Bakkhiđes đã xây bấy giờ chạy trốn, ¹³ mỗi người bỏ vị trí mà lui về sứ sở. ¹⁴ Chỉ có ở Bet-Xur là còn sót lại những kẻ đã bỏ lề luật và giới lịnh, vì đó là nơi ẩn trú của chúng.

¹⁵ Vua Alexanđrô nghe biết những lời hứa hẹn Ðêmêtrius đã sai đến cho Yônatan. Và người ta đã thuật lại cho ông, những trận giặc, những chiến công (Yônatan) và anh em ông đã lập được, cùng những gian lao họ đã chịu, ¹⁶ nhà vua mới nói: "Ta kiếm đâu ra được một người như thế? Bây giờ ta phải thu phục ông ấy làm thân hữu và làm đồng minh mới được". ¹⁷ Vua đã biên thư gửi đến ông lời lẽ như sau: "¹⁸ Vua Alêxanđrô gửi lời chào đại huynh Yônatan. ¹⁹ Ta đã nghe biết nhà ngươi là người anh tài dũng cảm, đáng làm thân hữu của ta. ²⁰ Nay ta đặt nhà ngươi làm thượng tế của dân tộc nhà ngươi kể từ hôm nay và được gọi là thân hữu của hoàng đế - vua cũng sai đem đến cho ông áo cẩm điều và triều thiên vàng - ngõ hầu nhà ngươi cũng tâm đồng ý hợp với ta và giữ trọn tình nghĩa với ta".

²¹ Yônatan đã mặc thánh phục tháng bảy năm 160, ngày lễ Nhà Tạm. Và ông đã chiêu binh và chế tạo nhiều vũ khí.

 

Thư của Ðêmêtrius cho dân Dothái

²² Ðêmêtrius nghe biết sự thế như vậy thì phật ý và nói: "²³ Chúng ta đã làm gì để Alexanđrô dụ đoạt được trước ta, tình thân hữu của dân Dothái, để làm nương tựa cho mình? ²⁴ Ta cũng sẽ biên thư cho họ với những lời ủy lạo, hứa chức cao bổng hậu, để chúng cũng phò giúp ta". ²⁵ Ông đã gửi thư đến cho họ, lời lẽ thế này: "Vua Ðêmêtrius gửi lời chào dân tộc Dothái. ²⁶ Các người đã giữ các khoản ước đối với ta, đã kiên trì trong tình hữu nghị mà không xích lại gần lũ địch của ta. Ta nghe biết và lấy làm mừng. ²⁷ Nay các người hãy cứ kiên trì giữ tín với ta và ta sẽ lấy ân lộc đền đáp cách các ngươi cư xử với ta. ²⁸ Ta sẽ gia miễn nhiều, ta sẽ thi ân. ²⁹ Từ nay, Ta tha cho các người và miễn cho mọi người Dothái khỏi triều cống, khỏi thuế muối, khỏi dâng triều thiên; ³⁰ và bạc trị giá cho một phần ba hoa lợi ruộng đất, cho một nửa trái trăng cây cối, thường ta có quyền đánh thuế, từ ngày hôm nay và về sau, ta miễn không đánh thuế ấy trên đất Yuđa và ba hạt tách khỏi Samari và Galilê để thêm cho (đất Yuđa) kể từ ngày hôm nay và mãi mãi về sau này. ³¹ Yêrusalem hãy (được công nhận) là thánh, và được miễn trừ trong cả ranh giới, có quyền thu thập phân và thuế má. ³² Ta cũng từ bỏ quyền lợi của ta trên Thượng đồn ở Yêrusalem, và ta ban cho thượng tế, để thượng tế cho đóng ở đó những ai ngài chọn để canh giữ lấy. ³³ Mọi người Dothái bị bắt làm tù binh xa đất Yuđa tới bất cứ nơi nào trong toàn đế quốc ta, ta tha cho được tự do, không tiền chuộc; và mọi người phải được miễn thuế đánh trên trên vật của họ. ³⁴ Tất cả những lễ bái, các ngày Hưu lễ, ngày sóc, các khánh nhật, và ba ngày trước lễ bái, và ba ngày sau lễ bái, hết thảy hãy là những ngày miễn trừ, tha nợ cho mọi người Dothái trong đế quốc ta. ³⁵ Không ai sẽ có quyền truy bắt và phiền nhiễu người nào trong họ vì bất cứ việc gì. ³⁶ Ban phép cho mộ người Dothái vào binh lực của hoàng triều chừng ba vạn người; và họ được hưởng bổng như thường ban cho tất cả binh lực của hoàng triều. ³⁷ Có người trong chúng sẽ được đặt trong các đồn ải quan trọng của hoàng triều, người khác sung vào những chức vụ thân tín của nước; những ai cai chúng và những người chỉ huy chúng phải được chọn giữa hàng ngủ chúng; chúng hãy đi theo luật lệ của chúng, như hoàng đế đã hạ chỉ trong xứ Yuđa. ³⁸ Còn ba hạt đã tách khỏi tỉnh Samari cho sáp nhập vào Yuđê, thì sẽ được sát nhập vào Yuđê làm sao để kể chúng như chỉ ở dưới quyền của cũng một người, và không phải tuân theo một quyền nào khác ngoài quyền của thượng tế. ³⁹ Thành Ptôlêmai và vùng phụ cận, ta ban làm tặng vật cho Nơi Thánh ở Yêrusalem để đài thọ những chi phí của Nơi Thánh. ⁴⁰ Hàng năm ta cũng ban cho mười lăm ngàn sepel. Bạc trích trong quĩ của hoàng triều trong những địa điểm nào thích hợp. ⁴¹ Và tất cả số thặng dư các người hữu trách không ký quĩ, như những năm đầu hết, từ nay họ sẽ phải cấp để dùng vào các công việc của Nhà. ⁴² Ngoài ra, số năm ngàn sepel bạc, người ta đánh vào lợi tức của Nơi Thánh theo ngân khoản hàng năm cũng sẽ được miễn chước vì là thuộc về các tư tế lo thánh vụ. ⁴³ Tất cả những ai trốn ẩn nơi Ðền Thờ ở Yêrusalem và trong tất cả ranh giới thành, bởi mắc nợ siêu thuế hoàng triều hay bất cứ món nợ nào, những kẻ ấy phải được tha cũng như tất cả những gì họ có trong đế quốc ta. ⁴⁴ Những khoản chi vào các công việc xây cất và tu bổ Nơi Thánh sẽ được quĩ hoàng triều đài thọ. ⁴⁵ Những khoản chi vào việc xây cất tường thành Yêrusalem và việc phòng thủ xung quanh cũng sẽ được chi vào việc xây cất tường thành Yêrusalem và việc phòng thủ xung quanh cũng sẽ được quĩ của hoàng triệu đài thọ, cũng như những khỏan chi vào việc xây cất tường thành ở Yuđê".

 

Ðêmêtrius thiệt mạng

⁴⁶ Khi Yônatan và dân nghe các lời ấy, họ không tin cũng không tiếp nhận, vì họ nhớ đến những sự lớn lao (Ðêmêtrius) đã gây ra trong Isarel và ông đã bách hại họ thế nào. ⁴⁷ Và họ đã thiên về phía Alexanđrô vì ông đã xướng ra những lời ôn hòa trước; và họ đã là đồng minh của ông mọi ngày. ⁴⁸ Vua Alexanđô thu thập binh lực hùng hậu và hạ trại đối diện với Ðêmêtrius. ⁴⁹ Hai vua đã giao chiến, và đạo binh của (Alexanđrô) đã vỡ chạy. (Ðêmêtrius ) đuổi theo và thắng thế trên chúng. ⁵⁰ Ông đã thúc quân chiến đấu mãnh liệt mãi cho đến khi mặt trời lặn. Nhưng Ðêmêtrius đã thiệt mạng chính ngày hôm ấy.

 

Hôn nhân của Alexanđrô Balas.

Yônatan được trọng đãi

⁵¹ Alexanđrô đã sai xứ đến với Ptôlêmê vua Ai Cập, để nói những lời này: "⁵² Bởi chăng tôi trở về đế quốc của tôi; đã ngồi trên ngai tổ tiên tôi và nắm được quyền bính; tôi đã đánh bại Ðêmêtrius và bá chủ được xứ chúng tôi. ⁵³ Tôi đã giao chiến với hắn và hắn đã bị thảm bại cùng với đạo binh của hắn và chúng tôi đã ngự ngai vương quyền của hắn. ⁵⁴ Vậy nay ta hãy kết thân với nhau và nay xin ngài gả cho tôi lệnh nữ của ngài, và tôi sẽ làm rể của ngài, tôi sẽ có sính lễ hầu ngài và công chúa một cách xứng đáng".

⁵⁵ Vua Ptôlêmê hồi âm rằng: "Thật là ngày hạnh phúc, ngày ngài tái hồi quê cha đất tổ và lên ngự ngai đế quốc tổ tiên. ⁵⁶ Nay tôi sẽ thi hành theo quí thư; nhưng xin ngài đón gặp tôi ở Ptôlêmai, ngõ hầu chúng ta được gặp mặt nhau và tôi xin làm nhạc phụ của ngài như ngài đã ngỏ ý".

⁵⁷ Ptôlêmê đã rời Aicập, ông và Klêôpatra con gái của ông và đến Ptôlêmai năm 162. ⁵⁸ Vua Alexanđrô ra nghinh đón ông và ông đã phối hiệp Klêôpatra con gái ông với Alexanđrô; và (Alexanđrô) đã cử hành lễ cưới ở Ptôlêmai cực kì trọng thể xứng với những bậc vua chúa. ⁵⁹ Vua Alexanđrô viết thư mời Yônatan đến gặp ông. ⁶⁰ Yônatan long trọng trẩy đi Ptôlêmai, ra mắt hai vua và đã biếu các vua và các thân hữu của họ, nào bạc nào vàng với nhiều tặng vật, và làm hai vua hài lòng. ⁶¹ Có những đứa vô lại, đồ ôn dịch trong Israel hùa rập với nhau chống lại ông mà cáo tội ông, nhưng nhà vua không thèm điếm xỉa. ⁶² Nhà vua truyền cởi áo cũ của Yônatan và mặc cho ông y phục cẩm điều; và người ta đã thi hành như thế. ⁶³ Vua cho ông cùng ngồi với mình và truyền cho các quan chức nhà vua: "Hãy ra giữa thành với ngài và rao là không ai được kiện cáo ngài về bất cứ việc gì. Ðừng có ai dám phiền nhiễu ngài vì bất cứ lý do gì". ⁶⁴ Những kẻ muốn tố cáo ông, khi thấy vinh dự ông được, như đã rao truyền, và chính ông được vận y phục cẩm điều, thì họ đều bỏ trốn hết. ⁶⁵ Vua đã ban cho ông vinh dự, đã liệt ông vào hàng đệ nhất thân hữu và đặt ông làm lãnh binh và sứ quân. ⁶⁶ Yônatan đã trở về Yêrusalem bình an, vui mừng.

 

Ðêmêtrius II, Apôllônius và Yônatan

⁶⁷ Năm 165, Ðêmêtrius, con của Ðêmêtrius bỏ đảo Krêta mà về quê cha đất tổ. ⁶⁸ Vua Alexanđrô nghe tin thì lo buồn quá đổi, và ông đã trở về Antiôkia. ⁶⁹ Ðêmêtrius y chuẩn cho Apôllônius cai vùng Koilê-Syri. Ông này chiêu mộ một đạo binh lớn và đến hạ trại ở Yamnia và sai người đến với thượng tế Yônatan:

"⁷⁰ Ngươi là người độc nhất dấy lên chống lại chúng ta, và vì ngươi, ta đã bị cười chê, sỉ nhục. Tại sao ngươi cứ ỷ thế phá hại ta trên xó núi? ⁷¹ Vật nay nếu ngươi cậy được vào binh lực của ngươi thì hãy xuống đồng bằng với chúng ta và sẽ cùng thử sức nhau ở đó, vì ta có binh lực các thành theo ta. ⁷² Hãy hỏi mà học cho biết ta là ai, và những người khác trợ lực cho ta là ai; họ nói: Các ngươi chân không đứng vững được trước mặt chúng ta, vì đã hai lần tổ tiên các ngươi đã tháo lui vỡ chạy ngay trong họ, 73 và bây giờ ngươi sẽ không tài nào cự lại được với kỵ mã và binh lực như thế này nơi đồng bằng, nơi không có đá có sỏi, hay xó nào để mà trốn".

⁷⁴ Khi nghe các lời lẽ của Apôllônius, Yônatan bứt rứt trong trí, ông đã chọn một vạn quân và xuất chinh khỏi Yêrusalem; Simon, anh ông, đã đi gặp ông để tiếp viện. ⁷⁵ Ông đã hạ trại đánh Yoppê; dân trong thành đóng cổng lại, vì tại Yoppê có đồn canh của Apôllônius; và người ta đã đánh Yoppê. ⁷⁶ Hoảng sợ, dân trong thành đã mở cổng, và Yônatan đã làm chủ Yoppê. ⁷⁷ Apôllônius nghe tin, thì điều động ba ngàn kỵ mã và một đạo binh đông đảo và ông đã đi về hướng Azôtô, dường như muốn băng qua, và một trật ông tiến vào đồng bằng vì ông có một đạo kỵ binh đông đảo và ông cậy vào đó. ⁷⁸ Yônatan đuổi theo sau, hướng đến Azôtô, và hai đạo binh đã giao chiến. ⁷⁹ Apôllônius đã để lại một ngàn kỵ binh nấp sau họ. ⁸⁰ Yônatan biết có ổ phục kích đằng sau mình; quân phục kích đã vây đạo binh của ông và bắn tên vào dân từ sáng cho đến chiều. ⁸¹ Nhưng dân đã đứng vững chống lại theo như Yônatan đã ra lệnh; và ngựa của chúng đã mệt mỏi. ⁸² Simon kéo quân của mình đến và xông đánh hàng ngũ địch; vì đội kỵ binh đã nhoài rồi; chúng đã bị ông đánh bại, phải tẩu thoát. ⁸³ Ðội kỵ binh đã chạy tứ tán trong đồng bằng; và chúng đã trốn đến Azôtô mà vào Bet-Ðagôn, am thờ của chúng để thoát mạng. ⁸⁴ Yônatan cho phóng hỏa Azôtô và các thành xung quanh, thu lấy chiến phẩm, rồi ông đã phóng hỏa đền thờ Ðagôn và những người trốn trong đó. ⁸⁵ Những người đã chết, gươm đâm, cùng những kẻ đã bị chết thiêu lên đến tám ngàn người. ⁸⁶ Bỏ đó ra đi, Yônatan đến hạ trại bên Asscalôn; dân trong thành ra nghinh đón ông rất trọng thể. ⁸⁷ Ðoạn Yônatan cùng với thuộc hạ trở về Yêrusalem, mang theo nhiều chiến phẩm. ⁸⁸ Khi vua Alexanđrô nghe biết các điều ấy, thì ông càng ban thêm nhiều vinh dự cho Yônatan. ⁸⁹ Ông gởi tặng Yônatan móc bào bằng vàng như có lệ ban tặng cho những hoàng thân; ông cũng ban tặng Akkarôn và tất cả địa hạt thành ấy cho (Yônatan) làm lãnh thổ.