II. Mattathya Khởi Nghĩa

 

Mattathya và các con

¹ Trong những ngày ấy, Mattathya con của Yoan, con của Simêon, tư tế trong các hàng con cái Yôyarib, đã chỗi dậy bỏ Yêrusalem và đã lập cư ở Môđin. ² Ông có năm người con: Yoan gọi là Gađđi, ³ Simon gọi là Thassi, ⁴ Yuđa gọi là Macabê, ⁵ Êlêazar gọi là Avanran, Yônathes gọi là Apphus. ⁶ Ông thấy những điều phạm thánh diễn ra trong Yuđa và ở Yêrusalem, ⁷ và ông nói: "Khốn thân tôi! tôi sinh ra làm gì? Ðể mà thấy dân tôi bị chà đạp, thành thánh bị chà đạp? Còn người ta ngồi yên đó, trong khi thành bị phó nộp trong tay địch thù, thánh điện trong tay người dị chủng.

⁸ Ðền thờ của nó đã nên như người ô danh,

⁹ những đồ đoàn sang quí của nó bị giặc cướp đem đi,

trẻ thơ bị giết ngoài đường phố,

trai tráng do gươm địch thù.

¹⁰ Dân nào lại không hưởng phần trên cung điện nó,

hay không đoạt được chiến phẩm nơi nó?

¹¹ Ðồ trang điểm của nó bị lột hết,

mất tự do, nó đã thành nô lệ;

¹² Và này thánh điện, mỹ lệ và

vinh quang của ta đã bị tàn phá,

và dân ngoại đã làm cho ra uế tục.

¹³ Ta còn sống mà làm gì?"

¹⁴ Mattathya cùng các con ông đã xé áo, mặc bao bị mà để tang, rất bi thảm.

 

Vụ tế thần ở Môđin

¹⁵ Những người vua sai, có nhiệm vụ cưỡng bách bỏ đạo đã đến thành Môđin, để dâng lễ tế. ¹⁶ Nhiều người Israel đến với họ. Mattathya và các con ông ngồi với nhau. ¹⁷ Những người vua sai đến lên tiếng nói với Mattathya rằng: "Ông là đầu mục, là người hiển hách, là kẻ cả trong thành này, lại có con cái và anh em bà con trợ lực, ¹⁸ vậy ông hãy tiến lên trước hết mà thi hành giới lệnh của hoàng đế như hết thảy đều làm: Các dân tộc, các người Yuđa, và những ai còn ở lại Yêrusalem. Và ông và các con ông sẽ được liệt vào hàng ngũ bạn thân của hoàng đế; ông và các con ông sẽ được vinh dự lãnh bạc vàng và nhiều đồ gửi tặng". ¹⁹ Mattathya đáp lại và nói lớn tiếng: "Cho đi tất cả các dân tộc trong đế quốc của hoàng đế đều tuân phục hoàng đế mà chối bỏ, mỗi người, việc thờ bái của tổ tiên mình, và thuận theo lịnh của hoàng đế, ²⁰ tôi đây và con cái tôi, anh em tôi sẽ cứ bước đi trong Giao ước của tổ tiên chúng tôi. ²¹ Gở thay nếu chúng tôi dám bỏ Lề luật và các giới điều. ²² Chúng tôi không vâng lời hoàng đế được mà xiêu bên phải vẹo bên trái đối với sự thờ bái của chúng tôi". ²³ Ông vừa nói các lời ấy xong, thì một người Dothái tiến lên tế lễ trước mắt mọi người, trên bàn thờ ở Môđin theo giới lịnh của vua. ²⁴ Mattathya thấy thế thì bừng bừng vì nhiệt thành, can tràng chấn động, nổi cơn nghĩa nộ, ông lao mình tới mà hạ sát tên ấy ngay nơi bàn thờ. ²⁵ Và viên chức của vua có nhiệm vụ cưỡng bách tế lễ, ông cũng giết ngay lúc ấy, rồi lật đổ bàn thờ. ²⁶ Ông đã nhiệt thành đối với Lề luật, như Phinê đã làm xưa, đối với Zambri, con của Salôm. ²⁷ Ðoạn Mattathya hô lớn tiếng trong thành, rằng: "Phàm ai nhiệt thành với Lề luật và phò Giao ước thì hãy ra đi theo tôi". ²⁸ Ông và các con cái ông đã chạy trốn lên núi và bỏ lại mọi sự họ có trong thành.

 

Thử thách ngày Hưu lễ

²⁹ Bấy giờ có lắm người tìm đàng chính đạo đã xuống sa mạc để lập cư ở đó, ³⁰ họ và vợ con họ cùng thú vật vì hoạn nạn dồn dập đè xuống họ. ³¹ Tin đến cho các viên chức của vua và đội binh đóng ở Yêrusalem, trong thành Ðavit, là có những người vi phạm lệnh vua đã xuống những hang trú ẩn trong sa mạc. ³² Chúng đã đuổi theo họ, một số đông đã bắt kịp họ. Chúng dồn quân quanh họ và khiêu chiến với ngày Hưu lễ. ³³ Chúng bảo họ: "Ðến thế là quá đủ! Muốn sống thì hãy ra ngay thi hành theo lệnh của hoàng đế!" ³⁴ Nhưng họ nói: "Chúng tôi sẽ không ra! Chúng tôi sẽ không thi hành lệnh hoàng đế bắt làm uế tục ngày Hưu lễ. ³⁵ Lập tức chúng đã tấn công. ³⁶ Nhưng họ không đánh trả lại chúng, không ném lại một hòn đá, không chận lối vào hang trú ẩn, ³⁷ họ nói: "Hết thảy ta hãy chết với lòng đơn thành của ta! Trời đất chứng giám cho chúng tôi là các ông giết oan chúng tôi". ³⁸ Còn chúng, chúng đã tấn công họ chính ngày Hưu lễ. Và họ đã chết với vợ con họ và thú vật, chừng đến một ngàn nhân mạng.

 

Họat động của nhóm Mattathya

³⁹ Mattathya và các bạn biết được thì đã làm tang rất lớn, ⁴⁰ và nói với nhau: "Nếu hết thảy ta đều làm như anh em chúng ta đã làm, và không giao chiến với các dân ngoại để bảo vệ sinh mạng và Lề luật của ta, thì chẳng bao lâu chúng sẽ giết sạch chúng ta khỏi đất". ⁴¹ Và ngày hôm ấy họ đã quyết định rằng: "Phàm ai tấn công chúng ta ngày Hưu lễ, chúng ta hãy phản công chống lại người ấy, chớ đừng phải chết hết thảy như anh em chúng ta đã chết trong các hang trú ẩn".

⁴² Bấy giờ hội đoàn những người Assiđi, những người kiện cường và can đảm, hết thảy đều tận tình với Lề luật đã sát nhập với họ. ⁴³ Và tất cả những ai trốn lánh họa tai cũng đến gia nhập và đã giúp họ được vững thế. ⁴⁴ Họ đã kết thành một đạo quân và đánh giết quân tội lỗi trong cơn lôi đình và những kẻ vô đạo trong lòng căm phẩm của họ; những kẻ khác đã phải trốn thoát mạng nơi dân ngoại. ⁴⁵ Mattathya và các bạn rảo quanh mà lật đổ các bàn thờ; ⁴⁶ lấy võ lực cắt bì những trẻ nhỏ không cắt bì họ bắt gặp trong bờ cõi Israel; ⁴⁷ họ đánh đuổi những con cái ngạo mạn và công việc đã được xuôi chạy trong tay họ. ⁴⁸ Họ đã giựt Lề luật thoát tay dân ngoại, thoát tay các vua chúa và đã không để quân tội lỗi giương uy.

 

Di chúc và cái chết của Mattathya

⁴⁹ Khi Mattathya đã gần đến ngày chết, ông nói với các con: "Bây giờ là thời thế lực của kiêu mạn, phỉ báng, thời đảo điên và khí nộ lôi đình. ⁵⁰ Bây giờ, hỡi các con, hãy nhiệt thành với Lề luật và hãy thí mạng đi vì Giao ước của tổ tiên chúng ta.

⁵¹ Hãy nhớ lại sự nghiệp tổ tiên chúng ta đã làm vào thời các ngài,

và chúng con sẽ được tôn vinh lớn và lưu danh muôn đời.

⁵² Abraham lại không được nhận thấy

là trung kiên trong thử thách

và điều ấy đã không được kể như sự công chính cho ngài đó sao?

⁵³ Yuse vào thời quẫn cùng đã giữ lịnh truyền,

và ông đã trở thành chúa tể Aicập.

⁵⁴ Phinê cha chúng ta bởi lòng sốt sắng nhiệt thành,

đã lĩnh Giao ước tư tế muôn đời.

⁵⁵ Yôsua bởi giữ trọn lời trối

đã nên thẩm phán trên Israel,

⁵⁶ Kaleb vì đoan chứng giữa đại hội,

thì đã lĩnh cơ nghiệp trong xứ.

⁵⁷ Ðavit vì đức nghĩa của ông,

đã được ngai vua làm cơ nghiệp vạn đại.

⁵⁸ Êlya vì sốt sắng nhiệt thành với Lề luật

đã được siêu thăng lên mãi tận trời.

⁵⁹ Anaya, Azaryah, Misael đầy lòng tin cậy

đã được cứu khỏi hỏa hào.

⁶⁰ Ðaniel vì lòng đơn thành,

đã được giựt thoát miệng sư tử,

⁶¹ Như thế, hãy gẫm mà xem đời nọ qua đời kia,

tất cả những ai trông cậy vào Người đã không ra yếu nhược

⁶² Ðừng sợ lời lẽ của con người tội lỗi,

vì cái vinh của nó sẽ về với phân nhơ giòi bọ;

⁶³ nay dương dương nhưng mai đã biến,

vì nó đã lui về đất bụi,

và mưu tính của nó đều sẽ tiêu ma.

⁶⁴ Hỡi các con, hãy ở cho mạnh mẽ, can đảm trong Lề luật,

vì do đó các con sẽ được hiển vinh.

"⁶⁵ Kìa Symêon anh chúng con, ta biết nó là người khôn ngoan; chúng con hãy vâng nghe nói luôn luôn; chính nó sẽ là cha của chúng con. ⁶⁶ Còn Yuđa Macabê, một người can đảm từ hồi còn bé, nó sẽ là tướng binh của chúng con, và nó sẽ giao chinh với các dân. ⁶⁷ Chúng con hãy chiêu nạp tất cả những ai thi hành Lề luật và hãy lo việc báo phục cho dân chúng con. ⁶⁸ Mối thù dân ngoại, hãy rạch ròi oán trả và hãy chăm chú giữ giới lệnh của Lề luật". ⁶⁹ Ðoạn ông đã chúc lành cho họ và đã qui hồi tiên tổ. ⁷⁰ Ông chết nămmột trăm bốn mươi sáu và đã được chôn cất trong mộ tổ tiên ở Môđin. Toàn thể Israel đã làm tang ông trọng thể.