Phần Thứ Hai

 

Lời tựa

¹ Tiếng tốt danh thơm thì hơn dầu quý,

và ngày chết hơn ngày sinh.

² Ði đám tang thì tốt hơn đi đám tiệc,

vì đó là điểm kết thúc của mọi người,

người còn sống phải để tâm suy nghĩ.

³ Phiền muộn thì tốt hơn vui cười,

vì bộ mặt rầu rĩ giúp lòng người được cải thiện.

⁴ Dạ người khôn ở nơi tang tóc,

lòng kẻ dại ở chốn vui chơi.

⁵ Nghe người khôn trách móc thì tốt hơn nghe kẻ dại ca khen;

⁶ vì tiếng cười của kẻ dại

khác nào cành gai nó lách tách dưới nồi,

điều ấy cũng chỉ là phù vân.

⁷ Bị áp bức, người khôn hoá dại,

của biếu xén làm hư hỏng lòng người.

⁸ Làm xong một việc thì tốt hơn mới bắt đầu,

nhẫn nại thì tốt hơn huênh hoang tự đắc.

⁹ Chớ vội để cho lòng mình nổi giận, vì chỉ người ngu mới nuôi giận trong lòng.

¹⁰ Ðừng nói: "Làm sao thời xưa lại hơn thời nay được?",

bởi vì hỏi như thế đâu phải là khôn.

¹¹ Sự khôn ngoan đáng quý như một gia nghiệp,

và hữu ích cho những ai thấy ánh mặt trời.

¹² Quả thật, núp bóng khôn ngoan khác nào núp bóng tiền bạc:

nhưng khôn ngoan hiểu biết thì có lợi hơn,

vì sự khôn ngoan làm cho người khôn được sống.

¹³ Hãy ngắm xem việc Thiên Chúa làm:

Người đã bẻ cong, nào ai uốn thẳng được?

¹⁴ Ngày gặp may mắn, hãy cứ vui hưởng.

Ngày bị rủi ro, hãy gẫm mà xem:

Ngày nào cũng do Thiên Chúa làm nên,

vì thế con người không thể khám phá

những gì sẽ xảy ra sau khi mình nhắm mắt xuôi tay.

Xét lại quan điểm truyền thống về sự thưởng phạt

¹⁵ Trong cuộc đời phù du của tôi, tôi đã thấy hết cả:

có người công chính bị tiêu vong dầu đã sống công chính,

có kẻ gian ác lại được sống lâu dầu đã làm điều ác.

¹⁶ Ðừng sống quá công chính, cũng chớ quá khôn ngoan.

Tại sao bạn lại huỷ diệt chính mình?

¹⁷ Ðừng quá ác độc, cũng chớ dại khờ!

Tại sao bạn lại phải chết trước thời hạn?

¹⁸ Tốt hơn, hãy cứ nắm điều này và đừng buông điều kia,

bởi vì người kính sợ Thiên Chúa sẽ làm được cả hai.

¹⁹ Sự khôn ngoan làm cho người khôn mạnh hơn cả mười thủ lãnh trong thành.

²⁰ Trên mặt đất, chẳng có người công chính nào làm điều thiện và không bao giờ phạm tội.

²¹ Ðừng quan tâm đến tất cả mọi điều thiên hạ nói, kẻo phải nghe tôi tớ nguyền rủa bạn,

²² vì lòng bạn biết rõ: đã bao phen chính bạn cũng nguyền rủa người khác.

²³ Tôi đã lấy khôn ngoan của tôi mà thử nghiệm tất cả những điều ấy. Tôi đã nói: "Tôi muốn nên khôn ngoan!", nhưng chuyện đó đối với tôi thật xa vời.

²⁴ Những gì đang hiện hữu thì xa vời và sâu thăm thẳm, ai nào hiểu thấu!

²⁵ Tôi chăm chú hết lòng, cố nhận thức, khảo sát, kiếm tìm lẽ khôn ngoan cũng như cách thẩm định chính xác, và tôi nhận biết rằng gian ác là ngu dại, là ngốc nghếch, là điên rồ.

²⁶ Tôi thấy rằng đàn bà còn cay đắng hơn cả cái chết

khi nó trở thành cạm bẫy, khi lòng dạ nó là lưới dò,

và cánh tay nó là dây trói.

Người đẹp lòng Thiên Chúa mới hòng thoát khỏi tay nó, còn kẻ tội lỗi ắt bị nó tóm bắt.

²⁷ Ông Cô-he-lét nói:

Nhờ xem xét từng chuyện một để tìm ra lý lẽ,

tôi đã thấy được điều trên đây.

²⁸ Ðàn ông cho xứng đàn ông, ngàn người còn gặp một,

đàn bà cho ra đàn bà, muôn người chẳng thấy có ai:

đó là điều tôi vẫn tìm mà không thấy.

²⁹ Còn đây là điều duy nhất tôi đã tìm thấy:

con người do Thiên Chúa làm nên, vốn đơn sơ ngay thẳng,

nhưng chính họ lại đi tìm đủ chuyện rắc rối quanh co.