Sáng thứ Bẩy 25 tháng 6, Đức Thánh Cha đã đến viếng thăm và cầu nguyện tại Đài tưởng niệm Tzitzernakaberd, nghĩa là “pháo đài chim én” nằm trên một ngọn đồi.

Cùng đi với Đức Thánh Cha trong phái đoàn Tòa Thánh có Đức Hồng Y Pietro Parolin, Quốc Vụ Khanh Tòa Thánh, Đức Hồng Y Leonardo Sandri, Tổng trưởng Bộ Các Giáo Hội Đông Phương, Đức Tổng Giám Mục Giovanni Angelo Becciu, Phụ tá Quốc Vụ Khanh Tòa Thánh Tòa Thánh và Đức Thượng Phụ Công Giáo Armeni Grégoire Pierre cùng một số Giám Mục Công Giáo Armenia.

Kính thưa quý vị và anh chị em,

Giờ đây, Đức Thánh Cha cùng với Tổng thống Cộng hòa Armenia, là Ông Serzb Sargsyan, cùng với phu nhân và Đức Tổng Thượng phụ Karekin II và Đức Thượng Phụ Công Giáo Armeni Grégoire Pierre đang tiến vào đài tưởng niệm. Các quân nhân trong hàng quân danh dự đang mang vòng hoa mầu vàng trắng là biểu tượng của Tòa Thánh đến đài tưởng niệm.

Đài tưởng niệm này được xây vào năm 1967 để tưởng niệm 1.5 triệu người Armenia đã bị Thổ Nhĩ Kỳ sát hại bắt đầu từ năm 1915 và kéo dài suốt 3 năm trời trong tất cả 29 tỉnh thuộc phía Tây đất nước dưới quyền cai trị của Đế Quốc Ottoman.

Ban quân nhạc Armenia đang trỗi một khúc nhạc buồn thảm để nhớ đến các nạn nhân.

Đức Thánh Cha ngậm ngùi tưởng niệm các nạn nhân. Ngài nhìn lên trời thở dài trước biến cố người Armenia gọi là Metz Yeghern, nghĩa là “Đại Ác”.

Trong khi Đức Thánh Cha tưởng niệm các nạn nhân, ban quân nhạc Armenia trỗi quốc thiều Vatican như một cử chỉ biết ơn dành cho các vị quốc khách.

Đức Thánh Cha và các vị đi xuống tầng dưới đài tưởng niệm được bao bọc với 12 cây cột và một bút tháp cao vút. Đài tưởng niệm hình tròn, chính giữa có ngọn lửa thiêng cháy suốt ngày đêm và có 12 cây cột nghiêng chụm đầu vào nhau biểu tượng cho các tỉnh có các nạn nhân bị sát hại. Thêm vào đó là hai cây kim cao vút lên trời ám chỉ sự tái sinh của dân nước Armenia.

Kính thưa quý vị và anh chị em,

Quý vị và anh chị em đang theo dõi buổi cầu nguyện đại kết giữa hai Giáo Hội Công Giáo và Giáo Hội Armenia Tông Truyền.

Sau các thánh ca, một vị Giám Mục thuộc Giáo Hội Armenia Tông Truyền đã đọc bài trích thư Do Thái đoạn 10 từ câu 32 đến câu 36.

“Xin anh em nhớ lại những ngày đầu: lúc vừa được ơn chiếu sáng, anh em đã phải đối phó với bao nỗi đau khổ dồn dập. Khi thì anh em bị sỉ nhục và hành hạ trước mặt mọi người, khi thì phải liên đới với những người cùng cảnh ngộ. Quả thật, anh em đã thông phần đau khổ với những người bị tù tội, và đã vui mừng để cho người ta tước đoạt của cải, bởi biết rằng mình có những của vừa quý giá hơn lại vừa bền vững. Vậy, anh em đừng đánh mất lòng tin tưởng mạnh dạn của anh em; lòng tin tưởng đó sẽ mang lại một phần thưởng lớn lao. Anh em cần phải kiên nhẫn, để sau khi thi hành ý Thiên Chúa, anh em được hưởng điều Người đã hứa.”

Đức Hồng Y Leonardo Sandri, Tổng trưởng Bộ Các Giáo Hội Đông Phương, đã đọc bài Phúc Âm theo Thánh Gioan chương 14 từ câu 1 đến câu 13:

“Anh em đừng xao xuyến! Hãy tin vào Thiên Chúa và tin vào Thầy. Trong nhà Cha Thầy, có nhiều chỗ ở; nếu không, Thầy đã nói với anh em rồi, vì Thầy đi dọn chỗ cho anh em. Nếu Thầy đi dọn chỗ cho anh em, thì Thầy lại đến và đem anh em về với Thầy, để Thầy ở đâu, anh em cũng ở đó. Và Thầy đi đâu, thì anh em biết đường rồi.”

Ông Tô-ma nói với Đức Giêsu: “Thưa Thầy, chúng con không biết Thầy đi đâu, làm sao chúng con biết được đường? “Đức Giêsu đáp: “Chính Thầy là con đường, là sự thật và là sự sống. Không ai đến với Chúa Cha mà không qua Thầy. Nếu anh em biết Thầy, anh em cũng biết Cha Thầy. Ngay từ bây giờ, anh em biết Người và đã thấy Người.”

Ông Phi-líp-phê nói: “Thưa Thầy, xin tỏ cho chúng con thấy Chúa Cha, như thế là chúng con mãn nguyện.” Đức Giêsu trả lời: “Thầy ở với anh em bấy lâu, thế mà anh Phi-líp-phê, anh chưa biết Thầy ư? Ai thấy Thầy là thấy Chúa Cha. Sao anh lại nói: “Xin tỏ cho chúng con thấy Chúa Cha”? Anh không tin rằng Thầy ở trong Chúa Cha và Chúa Cha ở trong Thầy sao? Các lời Thầy nói với anh em, Thầy không tự mình nói ra. Nhưng Chúa Cha, Đấng luôn ở trong Thầy, chính Người làm những việc của mình. Anh em hãy tin Thầy: Thầy ở trong Chúa Cha và Chúa Cha ở trong Thầy; bằng không thì hãy tin vì công việc Thầy làm. Thật, Thầy bảo thật anh em, ai tin vào Thầy, thì người đó cũng sẽ làm được những việc Thầy làm. Người đó còn làm những việc lớn hơn nữa, bởi vì Thầy đến cùng Chúa Cha. Và bất cứ điều gì anh em nhân danh Thầy mà xin, thì Thầy sẽ làm, để Chúa Cha được tôn vinh nơi người Con”

Đức Thánh Cha Phanxicô đã đọc lời nguyện sau:

“Chúa Kitô, Đấng trao vương miện cho các thánh của Người,

Đấng thành toàn ước muốn của các tín hữu Người và âu yếm nhìn các tạo vật của Người, xin lắng nghe từ trời cao lời cầu nguyện của chúng con, nhờ sự chuyển cầu của Thánh Generatrix cuả Thiên Chúa và lời cầu nguyện của các thánh mà chúng con nhớ đến ngày hôm nay.

Xin lắng nghe lời chúng con, Lạy Chúa, và xin thương xót chúng con.

Xin hãy tha thứ cho chúng con, chuộc tội chúng con và ban ơn giải thoát chúng con khỏi mọi tội lỗi.

Xin làm cho chúng con nên xứng đáng để tôn vinh Chúa với lòng biết ơn, cùng với Chúa Cha và Chúa Thánh Thần, bây giờ và mãi mãi. Amen.