“Giới răn nào lớn nhất trong Lề luật?”
Lời Chúa Chúa Nhật 30 Mùa Thường Niên Năm A
 (Chú Giải Kinh thánh theo Neuchâtel)

Phêrô Phạm Văn Trung chuyển ngữ từ: lueur.org

Mátthêu 22: 34-40

34 Một hôm, khi nghe tin Ðức Giêsu đã làm cho nhóm Xađốc phải câm miệng, thì những người Pharisêu họp nhau lại. 35 Rồi một người thông luật trong nhóm hỏi Ðức Giêsu để thử Người rằng: 36 "Thưa Thầy, trong sách Luật Môsê, điều răn nào là điều răn lớn nhất?" 37 Ðức Giêsu đáp: "Ngươi phải yêu mến Ðức Chúa, Thiên Chúa của ngươi, hết lòng, hết linh hồn và hết trí khôn ngươi. 38 Ðó là điều răn lớn nhất và điều răn đứng đầu. 39 Còn điều răn thứ hai, cũng giống điều răn ấy, là: ngươi phải yêu người thân cận như chính mình. 40 Tất cả Luật Môsê và các sách ngôn sứ đều tùy thuộc vào hai điều răn ấy".

* 22: 34 Khi nghe tin Ðức Giêsu đã làm cho nhóm Xađốc phải câm miệng, thì những người Pharisêu họp nhau lại. Câu 35 đến câu 40 Câu hỏi của một luật sĩ về giới răn lớn nhất.

- Những người Pharisiêu, trước đó (ND: Chúa nhật thứ 29 mùa thường niên năm A) đã bị Chúa Giêsu đẩy lui một cách chiến thắng, như sau: (22: 15-22) 15 Bấy giờ những người Pha-ri-sêu đi bàn bạc với nhau, tìm cách làm cho Đức Giê-su phải lỡ lời mà mắc bẫy. 16 Họ sai các môn đệ của họ cùng đi với những người phe Hê-rô-đê, đến nói với Đức Giê-su rằng : "Thưa Thầy, chúng tôi biết Thầy là người chân thật và cứ sự thật mà dạy đường lối của Thiên Chúa. Thầy cũng chẳng vị nể ai, vì Thầy không cứ bề ngoài mà đánh giá người ta. 17 Vậy xin Thầy cho biết ý kiến : có được phép nộp thuế cho Xê-da hay không ?" 18 Nhưng Đức Giê-su biết họ có ác ý, nên Người nói : "Tại sao các người lại thử tôi, hỡi những kẻ giả hình ! 19 Cho tôi xem đồng tiền nộp thuế !" Họ liền đưa cho Người một quan tiền. 20 Người hỏi họ : "Hình và danh hiệu này là của ai đây ?" 21 Họ đáp : "Của Xê-da." Bấy giờ, Người bảo họ : "Thế thì của Xê-da, trả về Xê-da ; của Thiên Chúa, trả về Thiên Chúa." 22 Nghe vậy, họ ngạc nhiên và để Người lại đó mà đi.

- Nhưng họ biết được rằng những người Sađốc cũng chỉ đạo một cuộc tấn công chống lại Chúa Giêsu, cũng đã phải ngậm miệng và bỏ đi trong bối rối, như sau: (22: 23-33) 23 Hôm đó, có những người thuộc nhóm Xa-đốc, đến gặp Đức Giê-su. Nhóm này chủ trương không có sự sống lại. Họ hỏi Người : 24 "Thưa Thầy, ông Mô-sê có nói : Nếu ai chết mà không có con, thì anh hay em của người ấy phải cưới lấy người vợ goá, để sinh con nối dòng cho anh hay em mình. 25 Mà, trong chúng tôi, nhà kia có bảy anh em trai. Người anh cả lấy vợ, rồi chết, và vì không có con nối dòng, nên để vợ lại cho em. 26 Người thứ hai, rồi người thứ ba, cho đến hết bảy người, người nào cũng vậy. 27 Sau hết, người đàn bà ấy cũng chết. 28 Vậy, trong ngày sống lại, bà ấy sẽ là vợ ai trong số bảy người, vì tất cả đều đã lấy bà?" 29 Đức Giê-su trả lời họ : "Các ông lầm, vì không biết Kinh Thánh, cũng chẳng biết quyền năng Thiên Chúa. 30 Quả thế, trong ngày sống lại, người ta chẳng lấy vợ lấy chồng, nhưng sẽ giống như các thiên thần trên trời. 31 Còn về vấn đề kẻ chết sống lại, thì các ông không đọc lời Thiên Chúa đã phán cùng các ông sao ? 32 Người phán : Ta là Thiên Chúa của Áp-ra-ham, Thiên Chúa của I-xa-ác và Thiên Chúa của Gia-cóp. Người không phải là Thiên Chúa của kẻ chết, nhưng là của kẻ sống." 33 Dân chúng kinh ngạc khi nghe lời Người dạy.

Thế thì, những người Pharisiêu tập hợp lại, khá vui mừng, không nghi ngờ gì nữa, rằng đối thủ của họ đã bối rối về một câu hỏi chia rẽ họ, đó là sự phục sinh và sự tồn tại của các thiên thần.

Vì vậy, họ giao nhiệm vụ cho một người trong số họ (câu 35) để hỏi Chúa Giêsu một câu hỏi ít xảo trá hơn những câu trước. Tuy nhiên, họ không chịu buông vũ khí, bởi vì theo Holtzmann và Weiss, cách diễn đạt mà Mátthêu sử dụng ngụ ý một ý định thù địch: họ cùng nhau tụ tập để lập mưu, để liên minh chống lại Chúa Giêsu. Đây là những lời tương tự như Thánh vịnh 2: 2 (Bản Bẩy Mươi) và Công vụ Tông đồ 4: 26 “Vua chúa trần gian cùng nổi dậy, vương hầu khanh tướng rập mưu đồ chống lại ĐỨC CHÚA, chống lại Đấng Người đã xức dầu phong vương.”

* 22: 35 Và một trong số họ, một luật sĩ, đã hỏi Ngài, để kiểm tra khả năng của Ngài: Một luật sĩ là một trong những học giả, vừa là nhà thần học vừa là chuyên gia về luật, thường được gọi là ký lục hoặc tiến sĩ luật, dựa theo những gì người ấy được mời giảng dạy. (So ​​sánh với Mátthêu 23: 2, “Các kinh sư và các người Pharisiêu ngồi trên toà ông Môsê mà giảng dạy”).

So sánh với (Máccô 12: 28-34) 28 Có một người trong các kinh sư đã nghe Đức Giê-su và những người thuộc nhóm Xa-đốc tranh luận với nhau. Thấy Đức Giê-su đối đáp hay, ông đến gần Người và hỏi : "Thưa Thầy, trong mọi điều răn, điều răn nào đứng đầu ?" 29 Đức Giê-su trả lời : "Điều răn đứng đầu là : Nghe đây, hỡi Ít-ra-en, Đức Chúa, Thiên Chúa chúng ta, là Đức Chúa duy nhất. 30 Ngươi phải yêu mến Đức Chúa, Thiên Chúa của ngươi, hết lòng, hết linh hồn, hết trí khôn và hết sức lực ngươi. 31 Điều răn thứ hai là : Ngươi phải yêu người thân cận như chính mình. Chẳng có điều răn nào khác lớn hơn các điều răn đó." 32 Ông kinh sư nói với Đức Giê-su : "Thưa Thầy, hay lắm, Thầy nói rất đúng. Thiên Chúa là Đấng duy nhất, ngoài Người ra không có Đấng nào khác. 33 Yêu mến Thiên Chúa hết lòng, hết trí khôn, hết sức lực, và yêu người thân cận như chính mình, là điều quý hơn mọi lễ toàn thiêu và hy lễ." 34 Đức Giê-su thấy ông ta trả lời khôn ngoan như vậy, thì bảo : "Ông không còn xa Nước Thiên Chúa đâu !" Sau đó, không ai dám chất vấn Người nữa.

Như thế, Máccô đã tường thuật cuộc đối thoại một cách đầy đủ hơn, người luật sĩ này có lẽ không bị kích động bởi tâm thế ​​thù địch, bởi vì Chúa Giêsu có một nhận định ưu ái cho ông ấy, “Ông không xa nước Thiên Chúa đâu!”.

Cách nói để kiểm tra khả năng không nhất thiết bao hàm ý định thù địch. So ​​sánh với Gioan 6: 6, “Ngài nói vậy để thử ông vì Ngài đã biết điều Ngài sắp làm”. 

Có lẽ những người Pharisiêu đã ủy quyền cho vị luật sĩ này làm người phát ngôn, chính vì ông ôn hòa hơn hầu hết mọi người trong số họ. Có lẽ ông cũng nhận được một ấn tượng oai nghiêm từ sự hiện diện và lời nói của Chúa Giêsu, và điều này đã thay đổi tâm hồn ông.

* 22: 36 Thưa Thầy, trong sách Luật Môsê, điều răn nào là điều răn lớn nhất?". Câu hỏi này về tầm quan trọng tương đối của các điều răn khác nhau của lề luật lúc đó thường xuyên được các giáo sĩ Do Thái tranh luận, nhưng chỉ hiểu theo mặt chữ và hời hợt bên ngoài, giống như tất cả các câu hỏi khác về tôn giáo.

* 22: 37 Ngài nói với người ấy: "Ngươi phải yêu mến Ðức Chúa, Thiên Chúa của ngươi, hết lòng, hết linh hồn và hết trí khôn ngươi. Đệ nhị luật 6.5, được trích dẫn từ Bản Bẩy Mươi, luôn dịch danh xưng Giavê, Đấng Vĩnh cửu, bằng từ Chúa.

Yêu mến Thiên Chúa hết lòng, hết linh hồn, hết trí khôn (trong tiếng Do thái là כוח sức lực) là yêu mến Ngài bằng tất cả mọi năng lực của con người đạo lý; để rồi tất cả mọi khía cạnh của tâm hồn, tình cảm, tư tưởng, ý chí, ham muốn, đều bị tình yêu này thấm nhập chi phối, trở thành động lực duy nhất của tất cả mọi hành động, của cả cuộc sống.

Chúa Giêsu không nói làm thế nào con người, dù tội lỗi và ích kỷ, có thể đạt đến cung cách yêu thương như thế này. Chính Tin Mừng khi được hiểu cách trọn vẹn và chân thực, bằng tâm hồn, sẽ dạy cho chúng ta hiểu rõ về toàn bộ Tin Mừng.

* 22: 38 ^“Ðó là giới răn lớn nhất và thứ nhất”. Văn bản chúng ta có được ghi rõ: giới răn lớn nhất và thứ nhất.

Thứ tự của các hạn từ này[1] cũng phù hợp hơn với câu hỏi của người luật sĩ. ³⁶ "Thưa Thầy, giới răn nào lớn nhất trong Lề luật?" (câu 36).

Điều răn yêu thương này là điều răn lớn nhất và là điều răn đầu tiên vì nó chứa đựng sự hoàn thành của tất cả những điều răn khác và bởi vì nó là cốt lõi ngay cả của đời sống tôn giáo và luân lý. (so sánh với Gioan 14: 15, Nếu anh em yêu mến Thầy, anh em sẽ giữ các điều răn của Thầy; Gioan 15: 10, “Nếu anh em giữ các điều răn của Thầy, anh em sẽ ở lại trong tình thương của Thầy, như Thầy đã giữ các điều răn của Cha Thầy và ở lại trong tình thương của Người.”; 1Gioan 5: 3, “Quả thật, yêu mến Thiên Chúa là tuân giữ các điều răn của Người. Mà các điều răn của Người có nặng nề gì đâu”; Rôma 13: 8-10, “8 Anh em đừng mắc nợ gì ai, ngoài món nợ tương thân tương ái ; vì ai yêu người, thì đã chu toàn Lề Luật. 9 Thật thế, các điều răn như : Ngươi không được ngoại tình, không được giết người, không được trộm cắp, không được ham muốn, cũng như các điều răn khác, đều tóm lại trong lời này : Ngươi phải yêu người thân cận như chính mình. 10 Đã yêu thương thì không làm hại người đồng loại ; yêu thương là chu toàn Lề Luật vậy.”).

* 22: 39 Giới răn thứ hai cũng giống như vậy: Yêu người lân cận như chính mình. So sánh với Lêvi 19: 18, “Ngươi không được trả thù, không được oán hận những người thuộc về dân ngươi. Ngươi phải yêu đồng loại như chính mình. Ta là Đức Chúa”. Điều răn này tương tự như điều răn thứ nhất xét về bản chất của nó, vì tình yêu thương thực sự với người lân cận chỉ là một sự áp dụng của tình yêu dành cho Thiên Chúa, là sự phản ánh tình yêu thương của Thiên Chúa trong chúng ta, và cũng bởi vì việc thực hành điều răn này hoàn thành mọi bổn phận của chúng ta, mọi nghĩa vụ của chúng ta đối với người lân cận.

Yêu như chính mình là lật đổ rào cản ngăn cách tôi với bạn, lật đổ chủ nghĩa ích kỷ, là nguyên nhân của mọi chia rẽ, lật đổ thói quen vi phạm điều răn này. Người yêu thương người lân cận theo cách này khao khát hạnh phúc của người lân cận như hạnh phúc của riêng mình và đóng góp vào hạnh phúc đó tùy theo sức lực của mình, như thể đó là hạnh phúc của chính mình.

* 22: 40  Toàn bộ lề luật và các tiên tri tùy thuộc vào hai điều răn này. Theo tiếng Hy Lạp: κρέμαται = treo móc vào, lề luật và các tiên tri treo móc vào hai điều răn này. Điều đó có nghĩa là tất cả những gì được viết trong lề luật và ngay cả trong các sách tiên tri nói về những mối tương quan giữa con người với Thiên Chúa và với người lân cận, tự bản chất, dính dáng và liên quan đến hai điều răn này, vì hai điều răn này là sự thực hiện sống động những mối tương quan đó, “Phúc cho những kẻ biết thương xót, vì họ sẽ được thương xót” (Mátthêu 5: 17).

Với những lời này, Chúa Giêsu đã trả lời cách đầy đủ câu hỏi của người luật sĩ, người luật sĩ ấy chỉ còn cách đồng thuận với Chúa Giêsu hết lòng. (Máccô 12: 32, “Người ký lục nói với Ngài: "Thưa Thầy, hay lắm, Thầy nói rất đúng. Thiên Chúa là Đấng duy nhất, ngoài Người ra không có Đấng nào khác.”)[2].

Phản ứng này cũng rất đáng chú ý vì nó cho thấy rằng, trong Cựu Ước, tình yêu thương là nền tảng của mọi sự tuân phục lề luật. Đây là điểm trung tâm hợp nhất giữa hai Giao ước. Nhưng chỉ qua Tin Mừng, tình yêu thương này đã được Thiên Chúa mặc khải cách trọn vẹn hơn và đang được thực hiện cách dồi dào hơn trong tâm hồn của những con cái Ngài.

WHĐ (23.10.2020)